Wat zijn vaardigheden? Uitleg en praktische voorbeelden

Wat zijn vaardigheden?Copied

Laten we bij het begin beginnen, want wat zijn vaardigheden precies? Vaardigheden zijn capaciteiten en kennis die je bezit waarmee je problemen kunt oplossen of taken kunt uitvoeren. Vaardigheden zijn er in verschillende varianten, van complex denkwerk tot sociale interacties. Iedereen heeft een uniek setje vaardigheden. Dit setje kun je uitbreiden door je vaardigheden te ontwikkelen en nieuwe vaardigheden aan te leren. Hoe meer vaardigheden je hebt, hoe beter je vermogen om doelen te bereiken, zowel persoonlijk als op het professionele vlak.

Wat is het verschil tussen vaardigheden en competenties?Copied

We noemden al even dat vaardigheden en competenties vaak door elkaar worden gehaald, maar dat het niet om hetzelfde gaat. Een vaardigheid zegt iets over je vermogen om een taak uit te voeren of een probleem op te lossen. Een competentie is veel breder en voegt kennis, gedrag en vaardigheden samen. Dit betekent dat een vaardigheid slechts een onderdeel van je competentie is. Competenties geven aan hoe goed jij in staat bent om je vaardigheden toe te passen en te combineren in verschillende omstandigheden.

Verschillende soorten vaardighedenCopied

Vaardigheden kunnen we onderverdelen in verschillende categorieën. Zo kunnen we onderscheid maken tussen soft skills en harde skills, maar we kennen ook kennisvaardigheden, overdraagbare en persoonlijke vaardigheden. Er zijn dus veel verschillende soorten vaardigheden die in meerdere categorieën kunnen worden geplaatst. Elke categorie speelt een eigen rol in je ontwikkeling, zowel persoonlijk als professioneel. Hieronder vind je een overzicht van de 5 globale categorieën waarin de vaardigheden kunnen worden geplaatst, inclusief een uitleg van wat deze vaardigheden precies inhouden.

Soft skills.

Soft skills, ook wel zachte vaardigheden, zijn persoonlijke eigenschappen gecombineerd met interpersoonlijke vaardigheden. Dit zijn eigenlijk de vaardigheden die bepalen hoe jij met anderen omgaat en hoe jij werkt in bepaalde situaties. Kijken we naar soft skills op de werkvloer, dan zien we hier diverse soft skills. Denk bijvoorbeeld aan het tonen van leiderschap, het oplossen van conflicten en het effectief samenwerken met anderen. Dit zijn soft skills, de vaardigheden die je hebt ontwikkeld vanuit je persoonlijke eigenschappen. ^[1]

Harde vaardigheden

Harde vaardigheden, ook wel hard skills genoemd, zijn vaardigheden die je echt nodig hebt om in staat te zijn bepaalde taken uit te voeren. Dit zijn vaardigheden die je hebt geleerd, door ervaring of via een opleiding. Vaardigheden die hieronder vallen zijn bijvoorbeeld boekhouden, muzieknoten lezen, programmeren, code schrijven en machinebediening. Deze vaardigheden heb je jouw ‘eigen’ gemaakt en komen niet vanzelf uit je karakter. Een ander belangrijk verschil met soft skills is dat harde vaardigheden meetbaar zijn. ^[2]

Overdraagbare vaardigheden

Overdraagbare vaardigheden zijn vaardigheden die in of aan verschillende situaties kunnen worden aangepast. Dit betekent eigenlijk dat deze vaardigheden niet zijn gebonden aan een bepaalde functie of een specifieke sector. Je kunt deze vaardigheden meenemen in andere functies en sectoren, omdat ze ook daar van belang zijn. Deze vaardigheden zijn breed inzetbaar en daarom waardevol in verschillende beroepen, rollen, sectoren en situaties. Je kunt hierbij denken aan vaardigheden zoals communicatie, probleemoplossing en tijdmanagement. Er kan een overlapping bestaan tussen overdraagbare vaardigheden en soft skills en, in sommige gevallen, kan er zelfs een overlapping zijn tussen overdraagbare vaardigheden en hard skills. 

Persoonlijke vaardigheden

Karakter, gedrag en persoonlijkheid komen samen in je persoonlijke vaardigheden. We noemen dit ook wel je persoonlijke kwaliteiten of je eigenschappen. Onder meer je interacties, besluitvorming en succes worden beïnvloed door deze persoonlijke vaardigheden. Het gaat om vaardigheden die een belangrijke rol spelen in hoe jij door je werkomgeving wordt ervaren. Persoonlijke vaardigheden zijn de capaciteiten die jouw manier van werken voor een groot deel bepalen. Voorbeelden van persoonlijke vaardigheden zijn aanpassingsvermogen, zelfmotivatie en betrouwbaarheid.

Kennisvaardigheden

Kennisvaardigheden worden, net als hard skills, in de meeste gevallen ontwikkeld door ervaring, door een opleiding, een cursus of bijvoorbeeld een training. Deze vaardigheden ontwikkel je dus in de meeste gevallen bewust. De kennisvaardigheden hebben betrekking op het begrijpen van een onderwerp of beroep, waarbij je kunt denken aan het begrijpen van principes, concepten en theorieën. Kennisvaardigheden zijn op praktische of theoretische kennis gebaseerd. Voorbeelden zijn kennis van bedrijfsrecht of het beheersen van een vreemde taal. Ook voor de kennisvaardigheden geldt dat er een overlapping kan bestaan met enkele harde vaardigheden, afhankelijk van de sector of specifieke functie. 

Voorbeelden van vaardighedenCopied

Elke vaardigheid die je bezit kun je dus in minimaal één van de bovenstaande categorieën indelen. In bepaalde gevallen kun je een enkele vaardigheid in meerdere categorieën plaatsen, omdat er sprake is van overlap. Om de categorieën nog wat verder te verduidelijken geven we je hieronder een aantal voorbeelden van vaardigheden binnen de specifieke categorieën.

Voorbeelden van soft skills

Soft skills zijn dus een combinatie van persoonlijke eigenschappen en interpersoonlijke vaardigheden. Empathie is hier een mooi voorbeeld van, wat betekent dat je het vermogen hebt om je in te leven in anderen. Ook conflictbeheersing valt binnen deze categorie, wat betekent dat je spanningen goed kunt oplossen zonder dat de situatie escaleert. Andere soft skills zijn bijvoorbeeld communicatieve vaardigheden, aandacht voor details en emotionele intelligentie.

Voorbeelden van harde skills

Harde skills zijn vaardigheden die je hebt aangeleerd. Deze kun je jezelf hebben aangeleerd vanuit ervaring, maar zijn vaker afkomstig uit het volgen van een opleiding, training of bijvoorbeeld een cursus. Programmeren is een voorbeeld van een harde vaardigheid, waarbij je in staat bent om websites te bouwen. Ook statische analyse is een mooi voorbeeld, wat aangeeft dat je in staat bent om data met behulp van software te analyseren. Natuurlijk komen harde skills ook voor in andere sectoren. Ben je bijvoorbeeld goed in het permanent verbinden van materialen, dan behoort ‘lassen’ tot je harde skills.

Voorbeelden van overdraagbare vaardigheden

De overdraagbare vaardigheden zijn vaardigheden die in meerdere situaties, beroepen en sectoren van belang kunnen zijn. Een mooi voorbeeld hiervan is leiderschap. Je bent met deze vaardigheid in staat om mensen te leiden en teams te inspireren en motiveren. Deze vaardigheid kun je in de meest uiteenlopende sectoren toepassen. Creatief denken is ook een voorbeeld van overdraagbare vaardigheden. Je kunt innovatieve oplossingen bedenken, wat in veel verschillende situaties van pas kan komen. Andere voorbeelden van overdraagbare vaardigheden zijn tijdmanagement, zelfsturing en planning.

Voorbeelden van persoonlijke vaardigheden

Persoonlijke vaardigheden liggen in je aard. Je bent zo. Dit betekent overigens niet dat je met deze persoonlijke vaardigheden geboren bent. Wel kun je soms zien dat je bepaalde persoonlijke vaardigheden van je ouders hebt meegekregen, of van één van je ouders. Toch zijn er zeker ook persoonlijke vaardigheden die je door middel van levenservaring aanleert of die je vanuit bepaalde activiteiten aanleert. Duik je bijvoorbeeld in de wereld van boeddhisme? Dan ontwikkel je nieuwe persoonlijke vaardigheden, zoals innerlijke rust en makkelijker in staat zijn tot acceptatie. Er zijn veel voorbeelden van persoonlijke vaardigheden. Denk aan geduld, wat aangeeft dat je onder druk kalm kunt blijven, of aan initiatief, wat betekent dat je zelfstandig nieuwe taken aanpakt. Zelfreflectie, waarbij je je eigen handelen kritisch kunt beoordelen, is ook een voorbeeld van een persoonlijke vaardigheid. 

Voorbeelden van op kennis gebaseerde vaardigheden

Kennisvaardigheden zijn vaardigheden die volledig zijn gebaseerd op kennis, zoals de term het eigenlijk al omschrijft. In de meeste gevallen heb je deze kennis opgedaan door een opleiding, training of cursus te volgen. Hierdoor heb je vaardigheden ontwikkeld op basis van de kennis die je hebt opgedaan. Voorbeelden van op kennis gebaseerde vaardigheden zijn juridische kennis, financieel inzicht en biologische expertise.

Vaardigheden bijhouden met behulp van software voor het beheren van vaardighedenCopied

Een organisatie kan bestaan uit honderden of duizenden werknemers, elk met specifieke vaardigheden. Om die vaardigheden effectief bij te houden en te beheren, heb je bepaalde tools en strategieën nodig.

Vaardigheidsmatrices zijn handige hulpmiddelen om de vaardigheden en competenties van je personeel in kaart te brengen en te volgen. Je kunt een van onze gratis Excel-templates voor basisvaardighedenmatrices downloaden of een kijkje nemen in onze database met vaardigheidsmatrices. De database bevat honderden reeds ingevulde, branchespecifieke vaardigheidsmatrices. Je kunt deze gratis downloaden en gebruiken.

Maar als je eenmaal volledig inzet op vaardighedenmanagement in je organisatie, zul je op spreadsheets gebaseerde competentiematrices al snel te ingewikkeld en foutgevoelig vinden.

Dat betekent dat het tijd kan zijn om gebruik te maken van software voor competentiebeheer zoals AG5. De voordelen:

• Identificeer snel en eenvoudig kritieke taken en vereisten en stem het personeelsbestand hierop af
• Vind vakkundige of gekwalificeerde vervangers als een werknemer ziek is of het bedrijf verlaat
• Je kan eenvoudig de voortgang bijhouden voor verschillende trainingen, certificeringen en vaardigheden
• Borg dat werknemers zich consequent en doorlopend ontwikkelen
• En nog veel meer!

Wil je het in actie zien? Maak een afspraak voor een gratis live AG5 demo van 15 minuten. De demo is aangepast voor jouw organisatie, zodat je precies kan zien hoe onze software voor competentiemanagement je hele organisatie kan helpen.

^{Reden voor nieuwe versie: Nieuwe secties toegevoegd, bestaande inhoud bijgewerkt, bronmateriaal toegevoegd}

Auteur Copied

Rick van Echtelt

Rick van Echtelt is mede-oprichter en CEO van AG5, waar hij twee decennia ervaring in ondernemerschap en en het ontwikkelen van skills management software.

Lees auteurprofiel