Je vraagt het je vast wel eens af: hoe kan ik mijn eigen competenties verder verbeteren of die van mijn collega’s? Competentieontwikkeling is een doelgerichte manier om bestaande competenties aan te scherpen of nieuwe competenties aan je professionele bagage toe te voegen.
Maar wat is competentieontwikkeling precies? Wat zijn de belangrijkste voordelen? En hoe ontwikkel je een goed framework voor competentieontwikkeling binnen jouw organisatie? In dit artikel vertellen we het je allemaal.
Wat zijn competenties?
Om iets zinnigs te kunnen zeggen over competentieontwikkeling, moeten we natuurlijk eerst helder definiëren wat competenties nu precies zijn. Ze worden soms op een hoop geveegd met vaardigheden, maar zijn toch echt wat anders.
Het belangrijkste verschil tussen een competentie en een vaardigheid is dat competenties een veel bredere term is dan vaardigheden.
Competenties zijn namelijk de optelsom van:
- De specifieke kennis die iemand op een bepaald vlak of binnen een bepaald vakgebied bezit.
- Een of meerdere vaardigheden. Vaardigheden zijn vooral fysieke en geestelijke handelingen en taken die iemand goed onder de knie heeft.
- De attitudes en karaktertrekken van een persoon. Denk bijvoorbeeld aan de houding ten opzichte van collega’s, de mate van plichtsbesef die iemand bezit of het temperament van een persoon.
In deze blog lees je meer over het verschil tussen competenties en vaardigheden. Bovendien vind je er praktische voorbeelden van beide begrippen.
Wat is competentieontwikkeling?
De moderne arbeidsmarkt is een dynamische omgeving. Digitalisering vraagt continu om nieuwe competenties en vaardigheden, terwijl veel traditionele banen juist verdwijnen of aan belang inboeten. Bovendien hebben steeds meer bedrijven en overheidsinstellingen behoefte aan uitstekend gekwalificeerde en leergierige medewerkers die bereid zijn om met de organisatie mee te groeien.
Maar ook de moderne professional is veeleisend. Veel millennials werken niet alleen om de rekeningen te kunnen betalen, maar zijn ook op zoek naar zinvol werk dat groeimogelijkheden en voldoening biedt. Uit recent onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat bijna tweederde van de ondervraagde werknemers een baan met een redelijk inkomen en veel ontwikkelingsmogelijkheden verkiest boven weinig uitdagend en monotoon werk dat vorstelijk wordt betaald.
Zowel werkgevers als werknemers spinnen daarom garen bij competentieontwikkeling. Maar wat bedoelen we precies met deze term? Competentieontwikkeling is doelgericht op een bepaalde manier en in een bepaalde richting ontwikkelen van een of meerdere competenties.
Met ontwikkelen bedoelen we:
- Het verbeteren van bestaande competenties. Dat kan bijvoorbeeld door gericht oefenen, het vergaren van extra kennis of het veranderen van je houding.
- Het toevoegen van nieuwe competenties aan je professionele arsenaal. Dit doe je door te blijven leren en doorlopend open te staan voor nieuwe uitdagingen.
Competentieontwikkeling vanuit de organisatie heeft in principe twee hoofddoelen, namelijk:
- Competenties van medewerkers beter laten aansluiten op de strategische doelen van de organisatie.
- De betrokkenheid van medewerkers bij de organisatie stimuleren en vergroten. Het resultaat? Tevreden personeel en minder verloop.
Voordelen
Goede competentieontwikkeling heeft veel voordelen, zowel voor organisaties als individuele medewerkers. Dit zijn de belangrijkste benefits:
1. Betere concurrentiepositie
Competentieontwikkeling zorgt voor een betere match tussen de strategische doelstellingen van organisaties en de competenties van medewerkers. Hierdoor verbeter je jouw concurrentiepositie en wordt de organisatie toekomstbestendiger.
2. Betere besluitvorming
Competentieontwikkeling stelt je in staat om alle sterktes en zwaktes van je workforce nauwkeurig in kaart te brengen. Met die informatie kun je bedrijfsprocessen efficiënter inrichten en altijd de juiste bezetting voor een specialistisch project kiezen.
3. Werving en retentie worden gemakkelijker
Geen enkele organisatie fungeert graag als draaideur. Om de bedrijfscontinuïteit te waarborgen, is het belangrijk dat je de juiste mensen aantrekt en voor langere tijd aan de organisatie bindt. Competentieontwikkeling maakt dit gemakkelijker. Je weet namelijk welke competenties je nodig hebt, terwijl werknemers die zich binnen jouw organisatie verder kunnen ontwikkelen je zullen zien als een aantrekkelijke werkgever.
4. Betere service
Heeft je workforce de juiste competenties? Dan is het ook gemakkelijker om topservice te leveren. De kwaliteit van je diensten en producten krijgt een boost, wat de resultaten ten goede komt en de band met klanten versterkt. Niet onbelangrijk in een tijd waarin juist personalisatie en een hoog serviceniveau gelden als de aanjagers van meerwaarde en klantloyaliteit.
5. Meer veiligheid, minder risico’s
Door competenties en vaardigheden helder op het netvlies van alle medewerkers te brengen, kun je ook productielijnen en productieprocessen van begin tot eind veilig inrichten. De winst: meer veiligheid en minder ongelukken op de werkvloer.
6. Goed voorbereid op de toekomst
Weet je dat een medewerker binnenkort de pensioengerechtigde leeftijd bereikt? Of verlaat iemand onverwacht je organisatie? Met competentieontwikkeling stoom je mensen met potentieel klaar voor hun toekomstige rol en weet je altijd of je de juiste opvolgers al in huis hebt.
7. Medewerkers groeien
Competentieontwikkeling is een effectief stuk gereedschap voor het faciliteren van persoonlijke en professionele groei. De werkwijze geeft medewerkers meer inzicht in hun eigen mogelijkheden, waardoor ze gerichter kunnen werken aan het aanscherpen van bestaande en ontwikkelen van nieuwe competenties.
Framework voor competentieontwikkeling
Maar hoe geef je competentieontwikkeling nu eigenlijk vorm? Hoewel de precieze aanpak per organisatie kan variëren, bestaat er wel een effectief framework dat gebruikmaakt van een aantal vaste stappen.
Stap 1: voorbereiden
Het in de praktijk brengen van competentieontwikkeling begint met een gedegen voorbereiding.
- Stel eerst het doel vast dat je wilt bereiken met competentieontwikkeling.
- Welke informatie wil je verzamelen?
- Hoe en waarvoor wil je die gegevens gebruiken?
- En welke scope hanteer je?
Dankzij de antwoorden op deze vragen kun je vaststellen welke mensen binnen de organisatie met het framework voor competentieontwikkeling gaan werken.
Stap 2: informatie verzamelen
De volgende stap is informatievergaring. Hoe meer data je hebt, hoe preciezer en gedetailleerder je het proces van competentieontwikkeling kunt inrichten.
Bij het verzamelen van de benodigde informatie kun je gebruikmaken van (een combinatie van) verschillende methoden.
- Observeer hoe mensen hun werk uitvoeren. Deze methode is vooral erg bruikbaar bij taken die manuele arbeid (fabriekswerk, bouwwerkzaamheden, etc.) vereisen.
- Spreek met je medewerkers. Je kunt bijvoorbeeld individuele interviews of groepsinterviews afnemen.
- Ontwerp een enquête of rondvraag en laat die rondgaan op kantoor en op de werkvloer.
- Analyseer arbeids- en bedrijfsprocessen. Kijk of ze overeenkomen met de strategische doelstellingen van de organisatie en efficiënt genoeg zijn ingericht.
Stap 3: het framework bouwen
Je hebt inmiddels alle relevante informatie. Goed nieuws, want nu kun je echt gaan bouwen aan een goed framework voor competentieontwikkeling.
De volgende stappen maken het bouwproces gemakkelijk en overzichtelijk.
- Groepeer alle informatie die je hebt verzameld in verschillende competentiecategorieën.
- Verdeel competenties en de bijbehorende medewerkers in subcategorieën. Verfijn die categorieën vervolgens verder.
- Identificeer en benoem de competenties op individueel niveau.
Stap 4: implementeer het framework
Nu het framework definitief gestalte heeft gekregen, kun je competentieontwikkeling praktisch gaan toepassen binnen je organisatie. Communiceer met alle betrokken medewerkers. Het creëren van draagvlak is namelijk een belangrijke voorwaarde voor het welslagen van competentieontwikkeling.
Doe je voordeel met de onderstaande tips voor het adopteren van het framework.
- Zorg voor een duidelijke connectie tussen individuele competenties en bedrijfsdoelstellingen.
- Beloon competenties met een passend salaris en goede doorgroeimogelijkheden.
- Zorg voor goede coaching en training.
- Houd het simpe Een framework voor competentieontwikkeling moet helder en voor iedereen te begrijpen zijn. Met een ingewikkeld woud aan regels schiet je je doel voorbij.
- Ben eerlijk en transparant tegenover je medewerkers over het hoe en waarom van competentieontwikkeling.
Tip: maak competenties visueel!
Competentieontwikkeling wordt concreter en gemakkelijker als je competenties visualiseert. De beste manier om dit te doen? Een skills matrix maken en bijhouden.
Een skills matrix is een schematisch overzicht van medewerkers en hun bijbehorende competenties, vaardigheden en kwalificaties. Een vaardighedenmatrix kan (afhankelijk van de complexiteit en in kaart gebrachte skills en competenties) verschillende praktische vormen aannemen. De matrix is opgedeeld in een verticale en horizontale as. Op één as staan de verschillende medewerkers, terwijl de andere as de competenties en/of vaardigheden toont die nodig zijn om een bepaalde rol goed te kunnen vervullen. Andersom kan natuurlijk ook.
De matrixvorm heeft diverse voordelen.
- Je ziet in één oogopslag welke competenties je medewerkers bezitten, maar ook welke competenties nog ontbreken binnen je organisatie.
- Een vaardighedenmatrix is een zeer variabele en flexibele tool. Afhankelijk van de behoeften kun je haar toespitsen op teams, specifieke afdelingen, locaties of managers. Een skills matrix biedt dus volop ruimte voor maatwerk.
- Je vindt sneller en gemakkelijker vervangers en extra mensen voor piekperioden.
- De matrixvorm past goed bij de menselijke voorkeur om informatie visueel te verwerken.
- Met speciale skills management software kun je informatie over competenties in realtime bekijken en aanpassen.
Twijfel niet langer en gebruik de bovengenoemde tools en tips om serieus werk te maken van competentieontwikkeling! Het komt je organisatie en medewerkers ten goede.
